Türkiye’den Örnekler ve Küresel Yaklaşımlarla Stratejik Bir Bakış
Büyüyen şirketlerin karşı karşıya kaldığı en temel zorluklardan birinin büyümenin sürdürülebilir ve
kontrollü bir şekilde yönetilmesi olduğunu görüyorum. Çocukluğunda televizyon haberlerinden
“Devlet Planlama Teşkilatı “ veya “5 Yıllık Kalkınma Planı” gibi bu günlerde daha az duyduğumuz
terimleri sıkça duyan biri olarak , destek verdiğimiz şirketlerde de bu fonksiyonun önemini elimizden
geldiğince anlatıp gereğini yapmaya çalışıyoruz.Bu noktada “planlama fonksiyonu”, yalnızca
operasyonları değil, şirketin geleceğini güvence altına alan stratejik bir araç olarak öne çıkıyor.
İster yeni pazarlara açılan bir KOBİ, ister uluslararası arenada büyüyen bir holding olun, büyümeyi
sadece “ciro artışı” olarak değil, yönetilebilirlik, verimlilik ve kârlılıkla birlikte düşünmek gerekir. Bu
nedenle etkili planlama, büyümenin kaosa dönüşmesini önler; hedefleri, kaynakları ve riskleri
senkronize eder.
Planlama Nedir ve Neden Hayati?
Planlama, bir işletmenin önceden belirlenen hedeflere ulaşabilmesi için izlemesi gereken yol haritasını
oluşturur. Planlama sayesinde:
• Stratejik hedefler netleştirilir,
• Kaynak tahsisi optimize edilir,
• Riskler öngörülür ve kontrol altına alınır,
• Tüm paydaşlar ortak hedefler etrafında hizalanır.
Harvard Business School’un yayımladığı 2023 tarihli bir araştırmaya göre, “planlamaya zaman ayıran
şirketlerin büyüme oranı, operasyonel ağırlıklı şirketlere göre %30 daha fazladır.” Özellikle çevik
strateji yapılarıyla desteklenen planlama sistemleri, değişen koşullara hızlı adaptasyon sağlar.
1. Türkiye’den Planlama Başarı Örnekleri
LC Waikiki – 3 Kıtada 60’tan Fazla Ülke: Tesadüf Değil
1997’de yerli yatırımcıya geçen LC Waikiki, 2000’li yılların ortasından itibaren agresif büyüme hedefleri
belirledi. Ancak bu hedefler rastgele belirlenmedi. Şirket, yıllık ve beş yıllık stratejik plan döngüleri
kurdu. Her pazara girmeden önce:
• Makro ekonomik verileri,
• Lojistik zincir analizlerini,
• Yerel tüketici davranışlarını
analiz etti. Bu sayede Doğu Avrupa’dan Kuzey Afrika’ya uzanan yayılma stratejisi başarıyla uygulandı.
Planlama fonksiyonu, sadece finansal değil; insan kaynakları, tedarik zinciri ve pazarlama ile de
entegre edildi.
Mavi Jeans – Hedefli Büyüme, Veriye Dayalı Planlama
Mavi’nin büyüme stratejisi, sadece yeni mağazalar açmak değil; “doğru yerde, doğru müşteriyle”
buluşmak üzerine kuruldu. Özellikle 2016 sonrası, dijital dönüşüm yatırımları planlama sistemine
entegre edildi. Her mağaza açılımı öncesi:
• Lokasyon bazlı satış tahmin algoritmaları,
• Demografik veri analizleri,
• Marka uyumluluğu ölçümleri
kullanılarak mağazacılık yatırımları belirlendi. 2022 yılında Mavi’nin mağaza başına düşen verimliliği
sektör ortalamasının %40 üzerindeydi.
Şölen Çikolata – Ar-Ge ve Planlama El Ele
Gaziantep merkezli Şölen, yüksek kapasiteli üretim tesisleriyle bilinir. Ancak üretim gücü, planlama
fonksiyonu ile entegre edildiğinde ihracat başarıları doğdu. 2018 sonrası başlatılan yeni ürün
geliştirme planı ile her yıl belirlenen kategorilerde global pazar analizlerine dayalı Ar-Ge yatırımları
planlandı. 2023’te Şölen’in cirosunun %60’ı ihracat kaynaklıydı.
2. Dünyadan Yaklaşımlar ve Sistemler
Apple – Planlama Kültürüyle Dönüşen Bir Dev
Apple, ürün tasarımı ve Ar-Ge konusunda yaratıcı yapısıyla bilinir. Ancak bu başarı, titizlikle yürütülen
planlama süreçleriyle desteklenmektedir. Apple’da:
• Ürün yol haritaları 5 yıl sonrasını hedefler,
• Tedarik zinciri planlama yazılımlarıyla stok yönetimi optimize edilir,
• Üretim hacimleri, talep projeksiyonlarına göre anlık ayarlanır.
Bu planlama sistemleri sayesinde, 2020-2023 arasında küresel tedarik krizi sırasında bile Apple
stoklarında büyük sorun yaşanmadı.
Toyota – “Hoshin Kanri” ile Strateji Planlamada Ustalık
Toyota’nın planlama yaklaşımı “Hoshin Kanri” olarak bilinir: Tüm şirketin stratejik hedeflere
hizalanması. Bu yöntemde:
• Şirket hedefleri yıllık planlarla katmanlara ayrılır,
• Her departman kendi hedeflerini şirket hedeflerine göre belirler,
• Her düzeyden çalışan, hedeflerin içine dahil edilir.
Sonuç: Şirket çapında netlik, şeffaflık ve hesap verebilirlik. Toyota bu sayede hem krizlere hem
büyümeye hazırlıklı bir organizasyon yapısı kurmuştur.
Amazon – Talep Bazlı Planlamada Otomasyonun Gücü
Amazon, büyümesini manuel değil, veriye dayalı algoritmik planlama sistemleriyle yönetiyor. Satış
tahmini, depo yerleşimi, personel ihtiyacı gibi tüm değişkenler gerçek zamanlı olarak analiz ediliyor.
Bu yapay zekâ destekli planlama modeli, şirketin hem müşteri memnuniyetini hem de operasyonel
verimliliğini zirvede tutmasını sağladı.
3. Planlama Eksikliğinin Yol Açtığı Sorunlar
Etkili planlama yapılmadığında büyüme, beraberinde şu riskleri getirir:
• Yetersiz kaynak yönetimi: Kapasitenin çok üstünde sipariş almak, hem kalite hem de
müşteri güveni açısından risktir.
• İnsan kaynağı baskısı: Plansız büyüme, organizasyonun yetkinlik sınırlarını aşar.
• Finansal sürdürülemezlik: Kârlılığı artırmayan büyüme, borç yükünü artırabilir.
• Marka değerinde aşınma: Plansız pazara girişler, markanın algısını zedeleyebilir.
Örneğin Türkiye’den bazı tekstil markalarının yurtdışı açılımlarında, pazarın dinamiklerini tam analiz
etmeden yapılan yatırımlar birkaç yıl içinde geri çekilmek zorunda kaldı.
4. Planlama Sürecinde Danışmanlık Desteğinin Önemi
Büyüyen şirketlerin en büyük zaafı, iç kaynaklarının büyümeyi yönetmeye yetmemesi. Bu noktada
kurumsal danışmanlık, planlama süreçlerini yapılandırmada kritik rol oynar:
• SWOT ve GAP analizleri
• Yol haritası oluşturma
• KPI tanımlama ve dashboard kurulumu
• Bütçe senaryoları
• Risk planları
5. Planlama Fonksiyonunun Entegre Olduğu Alanlar
Modern planlama sadece “yönetim kurulu hedefi” değildir. Şirketin her fonksiyonu bu sisteme
entegre edilmelidir:
• Üretim: Kapasite planlaması, vardiya düzeni, stok yönetimi
• Finans: Nakit akış projeksiyonları, yatırım kârlılığı
• İK: Yetkinlik haritası, pozisyon planlaması
• Pazarlama: Lansman takvimi, kampanya geri dönüş hedefleri
• Satış: Bölge bazlı hedefler, kanal yönetimi
Entegre planlama sayesinde şirketler daha çevik, hesap verebilir ve verimli hale gelir.
Sonuç: Planlama Yoksa Sürdürülebilir Büyüme de Yok
Planlama; büyümenin pusulasıdır. Plansız büyüme, ilk etapta ciro getirebilir ama uzun vadede finansal
çöküş, müşteri kaybı ve kurumsal kaos anlamına gelir.
Türkiye’de büyümenin eşiğinde olan pek çok şirket, planlama kültürünü kurarak hem yurt içinde hem
küresel pazarda sürdürülebilir başarının temellerini atmaktadır. Bu süreçte doğru danışmanlık
desteğiyle atılan adımlar, şirketleri “rastlantısal başarı”dan “yapılandırılmış büyüme” ligine çıkarır.
Sevgiler..
Sinan KARABACAK
